GÖZÜN CERRAHİ HASTALIKLARI, TEDAVİSİ VE HEMŞİRELİK BAKIMI
GÖZÜN ANATOMİK YAPISI
Gözün Tabakaları
-
Dış - Fibröz tabaka (Tunica externa - fibrosa)
-
Orta - Damarsal tabaka (Tunica media - vaskulosa)
-
İç - sinirsel tabaka (Tunica interna - nervosa)
Dış Tabaka
Arkada tarafta sklera, ön tarafta kornea olarak adlandırılır.
-
Sklera : Gözün fibröz tabakasının 5/6 arka kısmını oluşturur. Sert ve koruyucu tabakadır. Beyaz renkte, opaktır. Ön bölümü konjonktiva ile kaplıdır. Konjonktiva Arka yüzünde elek şeklinde delikler vardır. Bu deliklerden optik sinir, arter ve ven geçer.
-
Kornea : Fibröz tabakanın ön kısmını oluşturur. Şeffaf ve damarsızdır. Korneanın arkasında olan lens ile arasında ön kamara vardır. Ön kamarada aköz sıvı bulunur.
Orta Tabaka
-
Koroid : Skleranın iç yüzünü kaplar. Kahverengidir. Göz dokularını besleyen kan damarları vardır.
-
Siliyer kaslar (corpus ciliare) : Lensin şeklini ve ışığın kırılma gücünü düzenler. İrisin arka uzantısıdır.
-
İris : Gözün renkli kısmıdır. Korneanın arkasındadır. Ortasında gözbebeği vardır. Kasılıp gevşeyerek ortasındaki gözbebeğini büyütüp küçültür. Böylece göze giren ışık miktarını ayarlar.
-
Gözbebeği (pupilla) : İrisin ortasında yer alır. İrisin hareketleriyle ışıklı ortamda küçülür, karanlıkta büyür.
-
Lens : İrisin arkasında, vitröz sıvının önündedir. Silyer kaslarla çevrelenmiştir. Her iki yüzü konvekstir. Silyer kasların kasılıp gevşemesiyle, lens uzayıp kısalır. Işığın kırılmasında en önemli rolü oynar.
-
Vitröz sıvı : Ön ve arka kamarada göziçi boşluğunu dolduran şeffaf, jel özelliğinde alkali sıvıdır. Lens ve kornea gibi dokuların beslenmesinde, göziçi basıncının ayarlanmasında görev yapar.
İç Tabaka
Sinir liflerinin bulunur. Retina veya ağ tabaka adı da verilir.
-
Makula (sarı nokta) : Retinanın net görmesini sağlayan bölümdür.
-
Optik sinir : Görme siniridir. Işık hüzmeleriyle oluşan elektrik uyarılarını beyne iletir.
Korpus Vitreum
Göz küresinin 4/5'idir. Saydam kılıfı vardır. Jöle kıvamındadır ve saydamdır.
GÖZÜN CERRAHİ HASTALIKLARI
Retina Dekolmanı
Dekolman, ayrılma anlamına gelir. Gözün arka bölümünde (posterior), retinanın koroid tabakadan ayrılmasıdır. Retina altında boşluk oluşur ve vitröz sıvı bu boşluğa dolarak koroidal kan akımını bozar. Kırk yaş üzerinde sıktır. Etyolojisinde, miyopi (gözün ön-arka çapının uzaması), ağır göz travması, ileri yaş, glokom, aile hikayesi, daha önce geçirilmiş katarakt cerrahisi vardır. Belirtileri, gözde parlak ışık çakmaları, kayan leke noktalar, giderek artan görme bulanıklığı ve görme kaybıdır. Eğer dekolman parsiyelse kısmi, totalse tam körlük gelişir. Hastalığın tanısı oftalmoskopik muayene ile konur. Dekolman tedavisi acildir. Kriyoterapi, vitrektomi, pnömotik retinopeksi ve skleral çökertme yöntemleriyle ayrılan retina tekrar yapıştırılır.
Glokom
Vitröz sıvı (göziçi sıvısı) emiliminin bozulması sonucu oluşur. Göziçi basıncı optik sinire zarar verecek düzeyde yükselir. Göz hastalıkları içinde en sık körlüğe neden olan hastalıklardan biridir. Etyolojisinde, genetik, miyopi, düzenli kortizon kullanımı, yoğun stres, hipertansiyon, şeker hastalığı ve sigara vardır. Glokom tanısı göz dibi muayenesi ve göz içi basıncı ölçümü, görme alanı değerlendirmesi ve bilgisayarlı tomografi ile konur. Medikal tedavide göz içi basıncını düşüren göz damlası veya tablet şeklinde ilaçlar verilir. Medikal tedaviye yeterli yanıt yoksa lazer uygulaması yapılır. Lazer çok yüksek olmayan basıncı düşürebilir. Medikal tedavi ve lazer uygulamalarına cevap vermeyen hastalarda cerrahi tedavi uygulanır. Lokal anestezi altında göze drenaj tüpü yerleştirilir. Tedavi sonrası kayıp olan görme geri gelmez, hastalığın ilerlemesi durdurulur.
Katarakt
Gözün lensinin saydamlığını kaybederek opak bir görünüm almasıdır. Etyolojisine göre, ilerleyen yaşa bağlı katarakt olabilir, doğumsal (hamilelikte geçirilen kızamıkçık enfeksiyonu) katarakt olabilir, ikincil (diyabet veya kortizon) katarakt olabilir. Belirtileri, ağrısız ve giderek artan görme bozukluğu, gözde kamaşma ve ışığa hassasiyet, renklerde soluklaşma veya sarılaşma, bir gözle çift görme, gece görme azalması ve okumak için kuvvetli ışığa ihtiyaç duymadır. Hastalığın tanısı oftalmoskopik veya slit-lamba değerlendirmesi ile konur. Tedavisi cerrahidir. Katarakt ekstraksiyonu eski bir yöntemdir. Günümüzde FAKO cerrahisi tercih edilmektedir.
FAKO Cerrahisi
Fako cihazı ile gözün içine küçük bir bölgeden girilip, ultrasonik ses dalgaları ile opaklaşmış lens parçalanır. Daha sonra akrilikten yapılmış suni lens yerleştirilir. Dikişsizdir. Diyabet ve yüksek miyopide mercek yerleştirme (intraoküler lens implantasyonu) işlemi önerilmemektedir. Lokal anestezi altında yapılır. İşlemden 1 saat önce hastaya sedasyon için ilaç verilir. Ameliyat sonrası iyileşme hızlıdır ve hastanın günlük aktivitelerini etkilemez.
FAKO Önce ve Sonrası Hemşirelik Bakımı
Ameliyat öncesi hasta işlem ve anestezi ile ilgili bilgilendirilir.
Göz ovuşturulmaz ve baskı uygulanmaz. Göz su ve sabun ile yıkanmaz. Ameliyatlı göz tarafına dönük yatılmaz. Ameliyattan 1 hafta sonra kitap okunur. Rüzgarlı ve güneşli havalarda koruyucu gözlük veya bandaj kullanılmalıdır. Eforlu sporlara hemen başlanmaz. Verilen ilaçlar düzenli olarak kullanılır. Subkonjunktival kanama takibi yapılır. Gözde ağrı veya basınç hissi olursa hekim bilgilendirilmelidir.
